Rus edebiyatının devi Puşkin’in Kars’ta hamam molası

---

Aleksandr Puşkin; Hem Rusyanın ulusal şairi, hem de dünyanın en büyük edebiyatçılarından biri. Henüz 37 yaşında girdiği bir düelloda hayata erken veda etse de, kendini ölümsüz kılmayı başardı. Ardından gelen sayısız büyük edebiyatçıya da ilham oldu.

Rus ressam Adrian Volkov’un gözünden Puşkin’in hayatını kaybettiği Georges d’Anthès ile düellosu.

Sadece şiir değil düzyazı alanında da çok sayıda eser veren Puşkin’in ilk öykülerini yayımladığı kitap olan ‘Cennetmekan İvan Petroviç Belkin’in Hikayaleri’nin basımı da dikkat epey dikkat çekici.

PUŞKİN ÇEKİNGENLİĞİ

Şairliği su götürmez olarak kabul gören Puşkin, konu düzyazı olunca kendine yeterince güvenemedi ve bu kitabı öykülerin sadece yayımcısı olduğunu ifade ettiği bir önsözle bastırdı. Öykülerin sahibi artık hayatta olmayan toprak sahibi İvan Petroviç’miş gibi davrandı. Ne zamanki öyküler Rusya’da büyük yankı uyandırdı işte o zaman Puşkin kitapta kendi imzasını kullanmaya başladı.

Ünlü Rus ressam İlya repin’in gözünden: Puşkin 14 yaşında şiir okurken

PUŞKİN HAMAMI VE KARS

Peki bu büyük şair nasıl oldu da ismini Kars’a yazdırdı? Bunun hikayesi de yazarın ‘Erzurum Yolcuğu’ isimli seyahtanemesinde saklı.

Yazar, 1828–1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında ‘başka diyarları görmek ve savaşa tanık olmak için sivil olarak orduya katıldı. Ancak bu yolculuğu arasının pek de iyi olmadığı ‘Çarlık yetkililerinin’ izni olmadan yaptığı gibi, aldığı notlarda ülkesini ve ülkesinin askerlerini yeterince yüceltmediği için de ağır eleştirilerin hedefi oldu.

Puşkin’in Erzurum Yolculuğu boyunca not almanın yanı sıra çeşitli eskizlere de yer vermiştir: Solda, Kazak ve Çerkes tiplemeleri. Sağda: At sırtında pelerinli otoportresi.

Yolcuğu boyunca Erzurum, Kars, Kafkasya, Ermenistan gibi pek çok noktayı ziyaret eden Puşkin, tanık olduklarını; yalın, tarafsız ve bazen de kendine has mizahi üslubu ile dile getirdi.

Yazar uzun ve türlü aksiliklerle geçen yolculuğu sonunda kendisine rehberlik eden Türk çobandan bir hamam bulmasını istedi. Bununu üzerine Osmanlı Sultanı III. Murad’ın Osmanlı mimarisiyle yaptırdığı Mazlumağa Hamamı’nda yıkandı at üzerindeki yolculuğuna devam etti.

Şimdilerde restorasyonda olan Mazlumağa Hamamı’nda Puşkin’in yıkandığı oda ‘Puşkin Şeref Yeri’ ismini aldı. Burada yazarın büstleri, el yazmaları ve kitapları sergilendi. Hala Kars’ta çok sayıda turistin uğrak noktası olan Mazlumağa Hamamı bu sebeple Puşkin hamamı olarak biliniyor. Ve elbette hamamın çevresinde Puşkin’in adını taşıyan çok sayıda işletmeye rast gelmek mümkün.

---