Hammer Tarihi ilk kez çevriliyor

---

CENGİZ ALĞAN

Yeditepe Yayınları, Jorga ve Zinkeisen’in Osmanlı Tarihi kitaplarının ardından yine önemli bir yayıncılık başarısına imza atıyor. Dünyaca ünlü tarihçi Hammer’in tarihi tam metin halinde ilk kez Türkçede yayınlanacak. Çeviriyi haber alır almaz çevirmen Nilüfer Epçeli ile gecesini gündüzünü verdiği Hammer çevirisini konuştuk.

AVRUPA’NIN BİZE BAKIŞI BU KİTAPLARDA

Birkaç farklı Osmanlı Tarihi bahsi geçince ister istemez soru doğuyor, biz okuyucular nasıl tasnif edeceğiz, hangisini daha yetkin ve kapsamlı olarak değerlendireceğiz?

Osmanlı İmparatorluğu Tarihi konusunda beş büyük eserden üçü Hammer, Zinkeisen ve Jorga’dır. Yazıldıkları dönemler göz önüne alındığında bu üç eser, birbirinin devamı olarak düşünülebilir. Hammer Tarihi 1827-1835 yılları arasında, Zinkeisen Tarihi 1840-1863 yılları arasında ve son olarak Jorga Tarihi de1912 yılında yayınlanmıştır. Kullandıkları kaynaklar açısından çok zengin bir arşiv oluştururlar ve bu kaynakların çoğu günümüzde artık bulunamamaktadır. Kapsamları açısından, Osmanlı İmparatorluğu tarihi hakkında özellikle tarihçiler ve araştırmacılar tarafından kullanılan kaynak eserler olarak değerlendirilmelidir. Özellikle Avrupa kaynaklarını ve Batı’nın bize bakış açısını bu kitaplardan öğreniyoruz.

Özellikle Hammer Tarihi’ne ilişkin sormak isterim. Bir dönem nasıl görüldüğünün net fotoğrafını veriyor elbette. Bugün için de geçerliliğini koruduğunu söylemek mümkün mü?

Hammer, eserini Avrupa ve Osmanlı kaynaklarını kullanarak kaleme almıştır. İlk büyük Osmanlı tarihidir. Osmanlı tarihi hakkındaki birçok genel hüküm onun eserinden kaynaklanmaktadır. Ayrıca kendisinden sonra gelen tarihçileri de etkilemiştir. Hammer, Türkçe, Arapça, Farsçanın yanı sıra İtalyanca, Fransızca, Yunanca ve Latince dillerine de hâkimdir ve diplomatik tercüman olarak eğitim görmüştür. 1799 yılında ilk kez İstanbul’a gelmiş ve 1807 yılına kadar bu topraklarda yaşamış bir şahsiyettir. Bu dönemde Doğu Tarihi ve Edebiyatı ile ilgilenmiş ve eserine kaynak oluşturacak Osmanlı kaynaklarını toplamıştır. Hammer, Katolik olduğu halde mezarını tam bir İslam kabri olarak tasarlamış, mezar taşına “Merhum, herkesi bağışlayan, herkesi affeden Yüce Tanrı’nın merhametine sığındı. Üç dilin mütercimi Yusuf Hammer, ruhu şad ola” ibaresini yazdırmıştır.

---