Bir muharririn portresi: Tomris Uyar

Türk edebiyatının hırçın, uslu ve üretken bayan müellifi, şair Turgut Uyar ile olan aşkıyla çok konuşulan muharrir şair Tomris Uyar’ın hayatına dair kimi bilgiler..

Tomris, 15 Mart 1941’de, Celile Hanım ve Ali Fuat Bey’in kızı olarak dünyaya geldi. Annesi de babası da hukukçuydu. İkisi de edebiyata başka düşkündü. Babasının şiir kitapları ve annesinin çevirileri ortasında geçen, şaşılmayacak bir sona hakikat giden enfes bir çocukluktu onunki.

Eğitim hayatına Taksim’deki Yeni Kolej’de başladı. Ortaokulda ise, İngiliz High School’da idi. Akabinde Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’ne başladı ve buradan 1961’de mezun oldu. Üniversite vakti geldiğinde, İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü’nü tercih etti. Tercihinde tesirli olansa, hikaye yazmaya çoktan gönlünü kaptırmış olmasıydı.

Hikayeyler başlayan serüven

Tomris, gönlüne birinci hikaye yazma isteği düştüğünde lise sıralarındaydı. Çocukluğundan beri annesinden, babasından genlerine kodlanan müelliflik, kanını sulandırmaya başlamıştı. Kalbinde yeni bir heyecan dolanıyordu artık.

Tüm lise ve üniversite yıllarını, birinci hikaye denemeleriyle geçirdikten sonra Tomris bu sefer de çeviri denemelerine başladı. Hikaye yazmaya profesyonel bir formda başlamadan evvel Türkçeye en ince detayına kadar hakim olmak istiyordu. Çeviriler de harikalık yolundaki zevkli egzersizleriydi.

1962’de, hala bir üniversite öğrencisiyken birinci çevirisi Şekerden Bebek’i (Tagore) tamamladığında, bu çeviri, Varlık mecmuasında yayınlandı. Tomris, aileden gelen sevgiyle bir edebiyat tutkunu, bir hikaye sevici, kaç hoş işler yapacağının kesinlikle farkında olmalıydı…

Tomris Uyar evlendi

Onlarınki kolej aşkıydı. Şair Dava Tamer ile kısa müddette evlendiler; nasıl da gençtiler. Artık o, Tomris Tamer’di. Birinci çevirisini yaptığı sırada da evliydi.

Onların aşkı, fakat vefat ayırır cinstendi aslında. O bahtsız olay yaşanmasa, tahminen de sahiden ölene dek sürecekti. Tamer çiftinin dünyalar hoşu bir kızı oldu. Ona Ekin ismini verdiler. Lakin Ekin şimdi birkaç aylıkken sütten boğuldu. Bir daha toparlanamadılar. Onları hakikaten de bir vefat ayırmıştı…

Dergilerde hikayeleri yayınlandı

Tomris, Cemal Süreya ve İdeal Tamer ile birlikte Papirüs mecmuasını kurmuştu. Deneme, tenkit üzere yazılarını da Varlık, Yeni Mecmua, Soyut üzere periyodun önde gelen mecmualarında yayınladı.

Tomris, evliliği sırasında “Kristin” adını verdiği, yayınlanacak birinci hikayesini yazdı ve bu hikaye, 1965’te Türk Dili’nde yayınlandı.

“Suya Yazılı” adını verdiği birinci hikaye evrakını ise, 1967’de tamamladı. Evrakın bahtını belirleyen bir isim seçtiğini bilse, yeniden de bu ismi koyar mıydı sanki? Bu hikaye evrakının tek kopyası, Papirüs Dergisi’nde çıkan yangında kül oldu. Geriye elinde sadece “Kristin” kalmıştı.

Kuşkusuz bu tanımı olmayan bir hayal kırıklığıydı. Tıpkı yangında Dos Passos’un “USA” çevirisinin 100 sayfası da yanmıştı. Tomris ne hikayelerini ne de çevirisini tekrar yazmayı düşündü. O, pişmanlık ya da hayal kırıklığına pabuç bırakmayacak kadar güçlü bir karakterdi. Her vakit şöyle kaygısı: “Yaptığı işi çok ciddiye alan beşerler için üzülürüm. Bir şeyi önemli yapan bir insanın bir de şahsî bir tartı taşıması gerekmez”.

Durmadı ve yazmaya devam etti. Suya Yazılı’nın akabinde yayınladığı birinci kitabına “İpek ve Bakır” adını verdi. Yazdığı hikayelerden, 10 hikaye derlemesinden oluşan “Yürekte Bukağı” ile 1979’da, “Yaza Yolculuk” ile de 1986’da Sait Faik Kıssa Armağanı’nı kazandı. Günlüklerini de “Gündökümü” başlığı ile yayınladı…

İkinci Yeni’nin öncü ismi

Tomris, hiç şiir yazmadı. Lakin İkinci Yeni akımının beğenilen şairlerinin en özel ilham kaynağı oldu. Duymuşsunuzdur, Tomris Uyar için “Bir akımın ilham kadını” denir. Ne hakikat bir tespit aslında. Nasıl taşımış bu denli aşkın yükünü yüreğinde.

Önce Cemal Süreya, sonra Turgut Uyar ile fırtınalı bir aşk yaşayacak ve bu durum edebiyatımıza çokça şiir getirecekti. Bunun yanında Edip Cansever’in hayranlığı da yadsınamayacak derecede sürecekti. Tomris Uyar, okuduğumuz onca şiirin sebebi, esin kaynağı olacaktı…

Tomris Uyar öldü

Ruhu şad olsun…